Āṭānāṭiya Suttaṃ आटानाटियसुत्तं

आटानाटियसुत्तं
Āṭānāṭiyasuttaṃ

पठमभाणवारो
Paṭhamabhāṇavāro

२७५. एवं मे सुतं – एकं समयं भगवा राजगहे विहरति गिज्झकूटे पब्बते। अथ खो चत्तारो महाराजा [महाराजानो (क॰)] महतिया च यक्खसेनाय महतिया च गन्धब्बसेनाय महतिया च कुम्भण्डसेनाय महतिया च नागसेनाय चतुद्दिसं रक्खं ठपेत्वा चतुद्दिसं गुम्बं ठपेत्वा चतुद्दिसं ओवरणं ठपेत्वा अभिक्कन्ताय रत्तिया अभिक्कन्तवण्णा केवलकप्पं गिज्झकूटं पब्बतं ओभासेत्वा [गिज्झकूटं ओभासेत्वा (सी॰ स्या॰ पी॰)] येन भगवा तेनुपसङ्कमिंसु; उपसङ्कमित्वा भगवन्तं अभिवादेत्वा एकमन्तं निसीदिंसु। तेपि खो यक्खा अप्पेकच्चे भगवन्तं अभिवादेत्वा एकमन्तं निसीदिंसु, अप्पेकच्चे भगवता सद्धिं सम्मोदिंसु, सम्मोदनीयं कथं सारणीयं वीतिसारेत्वा एकमन्तं निसीदिंसु, अप्पेकच्चे येन भगवा तेनञ्जलिं पणामेत्वा एकमन्तं निसीदिंसु, अप्पेकच्चे नामगोत्तं सावेत्वा एकमन्तं निसीदिंसु, अप्पेकच्चे तुण्हीभूता एकमन्तं निसीदिंसु।
275. Evaṃ me sutaṃ – ekaṃ samayaṃ bhagavā rājagahe viharati gijjhakūṭe pabbate. Atha kho cattāro mahārājā [mahārājāno (ka.)] mahatiyā ca yakkhasenāya mahatiyā ca gandhabbasenāya mahatiyā ca kumbhaṇḍasenāya mahatiyā ca nāgasenāya catuddisaṃ rakkhaṃ ṭhapetvā catuddisaṃ gumbaṃ ṭhapetvā catuddisaṃ ovaraṇaṃ ṭhapetvā abhikkantāya rattiyā abhikkantavaṇṇā kevalakappaṃ gijjhakūṭaṃ pabbataṃ obhāsetvā [gijjhakūṭaṃ obhāsetvā (sī. syā. pī.)] yena bhagavā tenupasaṅkamiṃsu; upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdiṃsu. Tepi kho yakkhā appekacce bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdiṃsu, appekacce bhagavatā saddhiṃ sammodiṃsu, sammodanīyaṃ kathaṃ sāraṇīyaṃ vītisāretvā ekamantaṃ nisīdiṃsu, appekacce yena bhagavā tenañjaliṃ paṇāmetvā ekamantaṃ nisīdiṃsu, appekacce nāmagottaṃ sāvetvā ekamantaṃ nisīdiṃsu, appekacce tuṇhībhūtā ekamantaṃ nisīdiṃsu.

२७६. एकमन्तं निसिन्नो खो वेस्सवणो महाराजा भगवन्तं एतदवोच – ‘‘सन्ति हि, भन्ते, उळारा यक्खा भगवतो अप्पसन्ना। सन्ति हि, भन्ते, उळारा यक्खा भगवतो पसन्ना। सन्ति हि , भन्ते, मज्झिमा यक्खा भगवतो अप्पसन्ना। सन्ति हि, भन्ते, मज्झिमा यक्खा भगवतो पसन्ना। सन्ति हि, भन्ते, नीचा यक्खा भगवतो अप्पसन्ना। सन्ति हि, भन्ते, नीचा यक्खा भगवतो पसन्ना। येभुय्येन खो पन, भन्ते, यक्खा अप्पसन्नायेव भगवतो। तं किस्स हेतु? भगवा हि, भन्ते, पाणातिपाता वेरमणिया धम्मं देसेति, अदिन्नादाना वेरमणिया धम्मं देसेति, कामेसुमिच्छाचारा वेरमणिया धम्मं देसेति, मुसावादा वेरमणिया धम्मं देसेति, सुरामेरयमज्जप्पमादट्ठाना वेरमणिया धम्मं देसेति। येभुय्येन खो पन, भन्ते, यक्खा अप्पटिविरतायेव पाणातिपाता, अप्पटिविरता अदिन्नादाना, अप्पटिविरता कामेसुमिच्छाचारा, अप्पटिविरता मुसावादा, अप्पटिविरता सुरामेरयमज्जप्पमादट्ठाना । तेसं तं होति अप्पियं अमनापं। सन्ति हि, भन्ते, भगवतो सावका अरञ्ञवनपत्थानि पन्तानि सेनासनानि पटिसेवन्ति अप्पसद्दानि अप्पनिग्घोसानि विजनवातानि मनुस्सराहस्सेय्यकानि [मनुस्सराहसेय्यकानि (सी॰ स्या॰ पी॰)] पटिसल्लानसारुप्पानि। तत्थ सन्ति उळारा यक्खा निवासिनो, ये इमस्मिं भगवतो पावचने अप्पसन्ना। तेसं पसादाय उग्गण्हातु, भन्ते, भगवा आटानाटियं रक्खं भिक्खूनं भिक्खुनीनं उपासकानं उपासिकानं गुत्तिया रक्खाय अविहिंसाय फासुविहाराया’’ति। अधिवासेसि भगवा तुण्हीभावेन।
अथ खो वेस्सवणो महाराजा भगवतो अधिवासनं विदित्वा तायं वेलायं इमं आटानाटियं रक्खं अभासि –
276. Ekamantaṃ nisinno kho vessavaṇo mahārājā bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘santi hi, bhante, uḷārā yakkhā bhagavato appasannā. Santi hi, bhante, uḷārā yakkhā bhagavato pasannā. Santi hi , bhante, majjhimā yakkhā bhagavato appasannā. Santi hi, bhante, majjhimā yakkhā bhagavato pasannā. Santi hi, bhante, nīcā yakkhā bhagavato appasannā. Santi hi, bhante, nīcā yakkhā bhagavato pasannā. Yebhuyyena kho pana, bhante, yakkhā appasannāyeva bhagavato. Taṃ kissa hetu? Bhagavā hi, bhante, pāṇātipātā veramaṇiyā dhammaṃ deseti, adinnādānā veramaṇiyā dhammaṃ deseti, kāmesumicchācārā veramaṇiyā dhammaṃ deseti, musāvādā veramaṇiyā dhammaṃ deseti, surāmerayamajjappamādaṭṭhānā veramaṇiyā dhammaṃ deseti. Yebhuyyena kho pana, bhante, yakkhā appaṭiviratāyeva pāṇātipātā, appaṭiviratā adinnādānā, appaṭiviratā kāmesumicchācārā, appaṭiviratā musāvādā, appaṭiviratā surāmerayamajjappamādaṭṭhānā . Tesaṃ taṃ hoti appiyaṃ amanāpaṃ. Santi hi, bhante, bhagavato sāvakā araññavanapatthāni pantāni senāsanāni paṭisevanti appasaddāni appanigghosāni vijanavātāni manussarāhasseyyakāni [manussarāhaseyyakāni (sī. syā. pī.)] paṭisallānasāruppāni. Tattha santi uḷārā yakkhā nivāsino, ye imasmiṃ bhagavato pāvacane appasannā. Tesaṃ pasādāya uggaṇhātu, bhante, bhagavā āṭānāṭiyaṃ rakkhaṃ bhikkhūnaṃ bhikkhunīnaṃ upāsakānaṃ upāsikānaṃ guttiyā rakkhāya avihiṃsāya phāsuvihārāyā’’ti. Adhivāsesi bhagavā tuṇhībhāvena.
Atha kho vessavaṇo mahārājā bhagavato adhivāsanaṃ viditvā tāyaṃ velāyaṃ imaṃ āṭānāṭiyaṃ rakkhaṃ abhāsi –

२७७. ‘‘विपस्सिस्स च [इमे चकारा पोराणपोत्थकेसु नत्थि] नमत्थु, चक्खुमन्तस्स सिरीमतो।
सिखिस्सपि च [इमे चकारा पोराणपोत्थकेसु नत्थि] नमत्थु, सब्बभूतानुकम्पिनो॥
‘‘वेस्सभुस्स च [इमे चकारा पोराणपोत्थकेसु नत्थि] नमत्थु, न्हातकस्स तपस्सिनो।
नमत्थु ककुसन्धस्स, मारसेनापमद्दिनो॥
‘‘कोणागमनस्स नमत्थु, ब्राह्मणस्स वुसीमतो।
कस्सपस्स च [इमे चकारा पोराणपोत्थकेसु नत्थि] नमत्थु, विप्पमुत्तस्स सब्बधि॥
‘‘अङ्गीरसस्स नमत्थु, सक्यपुत्तस्स सिरीमतो।
यो इमं धम्मं देसेसि [धम्ममदेसेसि (सी॰ स्या॰ पी॰), धम्मं देसेति (?)], सब्बदुक्खापनूदनं॥
‘‘ये चापि निब्बुता लोके, यथाभूतं विपस्सिसुं।
ते जना अपिसुणाथ [अपिसुणा (सी॰ स्या॰ पी॰)], महन्ता वीतसारदा॥
‘‘हितं देवमनुस्सानं, यं नमस्सन्ति गोतमं।
विज्जाचरणसम्पन्नं, महन्तं वीतसारदं॥
277. ‘‘Vipassissa ca [ime cakārā porāṇapotthakesu natthi] namatthu, cakkhumantassa sirīmato.
Sikhissapi ca [ime cakārā porāṇapotthakesu natthi] namatthu, sabbabhūtānukampino.
‘‘Vessabhussa ca [ime cakārā porāṇapotthakesu natthi] namatthu, nhātakassa tapassino;
Namatthu kakusandhassa, mārasenāpamaddino.
‘‘Koṇāgamanassa namatthu, brāhmaṇassa vusīmato;
Kassapassa ca [ime cakārā porāṇapotthakesu natthi] namatthu, vippamuttassa sabbadhi.
‘‘Aṅgīrasassa namatthu, sakyaputtassa sirīmato;
Yo imaṃ dhammaṃ desesi [dhammamadesesi (sī. syā. pī.), dhammaṃ deseti (?)], sabbadukkhāpanūdanaṃ.
‘‘Ye cāpi nibbutā loke, yathābhūtaṃ vipassisuṃ;
Te janā apisuṇātha [apisuṇā (sī. syā. pī.)], mahantā vītasāradā.
‘‘Hitaṃ devamanussānaṃ, yaṃ namassanti gotamaṃ;
Vijjācaraṇasampannaṃ, mahantaṃ vītasāradaṃ.

२७८. ‘‘यतो उग्गच्छति सूरियो [सुरियो (सी॰ स्या॰ पी॰)], आदिच्चो मण्डली महा।
यस्स चुग्गच्छमानस्स, संवरीपि निरुज्झति।
यस्स चुग्गते सूरिये, ‘दिवसो’ति पवुच्चति॥
‘‘रहदोपि तत्थ गम्भीरो, समुद्दो सरितोदको।
एवं तं तत्थ जानन्ति, ‘समुद्दो सरितोदको’॥
‘‘इतो ‘सा पुरिमा दिसा’, इति नं आचिक्खती जनो।
यं दिसं अभिपालेति, महाराजा यसस्सि सो॥
‘‘गन्धब्बानं अधिपति [आधिपति (सी॰ स्या॰ पी॰) एवमुपरिपि], ‘धतरट्ठो’ति नामसो।
रमती नच्चगीतेहि, गन्धब्बेहि पुरक्खतो॥
‘‘पुत्तापि तस्स बहवो, एकनामाति मे सुतं।
असीति दस एको च, इन्दनामा महब्बला॥
ते चापि बुद्धं दिस्वान, बुद्धं आदिच्चबन्धुनं।
दूरतोव नमस्सन्ति, महन्तं वीतसारदं॥
‘‘नमो ते पुरिसाजञ्ञ, नमो ते पुरिसुत्तम।
कुसलेन समेक्खसि, अमनुस्सापि तं वन्दन्ति।
सुतं नेतं अभिण्हसो, तस्मा एवं वदेमसे॥
‘‘‘जिनं वन्दथ गोतमं, जिनं वन्दाम गोतमं।
विज्जाचरणसम्पन्नं, बुद्धं वन्दाम गोतमं’॥

278. ‘‘Yato uggacchati sūriyo [suriyo (sī. syā. pī.)], ādicco maṇḍalī mahā.
Yassa cuggacchamānassa, saṃvarīpi nirujjhati;
Yassa cuggate sūriye, ‘divaso’ti pavuccati.
‘‘Rahadopi tattha gambhīro, samuddo saritodako;
Evaṃ taṃ tattha jānanti, ‘samuddo saritodako’.
‘‘Ito ‘sā purimā disā’, iti naṃ ācikkhatī jano;
Yaṃ disaṃ abhipāleti, mahārājā yasassi so.
‘‘Gandhabbānaṃ adhipati [ādhipati (sī. syā. pī.) evamuparipi], ‘dhataraṭṭho’ti nāmaso;
Ramatī naccagītehi, gandhabbehi purakkhato.
‘‘Puttāpi tassa bahavo, ekanāmāti me sutaṃ;
Asīti dasa eko ca, indanāmā mahabbalā.
Te cāpi buddhaṃ disvāna, buddhaṃ ādiccabandhunaṃ;
Dūratova namassanti, mahantaṃ vītasāradaṃ.
‘‘Namo te purisājañña, namo te purisuttama;
Kusalena samekkhasi, amanussāpi taṃ vandanti;
Sutaṃ netaṃ abhiṇhaso, tasmā evaṃ vademase.
‘‘‘Jinaṃ vandatha gotamaṃ, jinaṃ vandāma gotamaṃ;
Vijjācaraṇasampannaṃ, buddhaṃ vandāma gotamaṃ’.

२७९. ‘‘येन पेता पवुच्चन्ति, पिसुणा पिट्ठिमंसिका।
पाणातिपातिनो लुद्दा [लुद्धा (पी॰ क॰)], चोरा नेकतिका जना॥
‘‘इतो ‘सा दक्खिणा दिसा’, इति नं आचिक्खती जनो।
यं दिसं अभिपालेति, महाराजा यसस्सि सो॥
‘‘कुम्भण्डानं अधिपति, ‘विरूळ्हो’ इति नामसो।
रमती नच्चगीतेहि, कुम्भण्डेहि पुरक्खतो॥
‘‘पुत्तापि तस्स बहवो, एकनामाति मे सुतं।
असीति दस एको च, इन्दनामा महब्बला॥
ते चापि बुद्धं दिस्वान, बुद्धं आदिच्चबन्धुनं।
दूरतोव नमस्सन्ति, महन्तं वीतसारदं॥
‘‘नमो ते पुरिसाजञ्ञ, नमो ते पुरिसुत्तम।
कुसलेन समेक्खसि, अमनुस्सापि तं वन्दन्ति।
सुतं नेतं अभिण्हसो, तस्मा एवं वदेमसे॥
‘‘‘जिनं वन्दथ गोतमं, जिनं वन्दाम गोतमं।
विज्जाचरणसम्पन्नं, बुद्धं वन्दाम गोतमं’॥
279. ‘‘Yena petā pavuccanti, pisuṇā piṭṭhimaṃsikā.
Pāṇātipātino luddā [luddhā (pī. ka.)], corā nekatikā janā.
‘‘Ito ‘sā dakkhiṇā disā’, iti naṃ ācikkhatī jano;
Yaṃ disaṃ abhipāleti, mahārājā yasassi so.
‘‘Kumbhaṇḍānaṃ adhipati, ‘virūḷho’ iti nāmaso;
Ramatī naccagītehi, kumbhaṇḍehi purakkhato.
‘‘Puttāpi tassa bahavo, ekanāmāti me sutaṃ;
Asīti dasa eko ca, indanāmā mahabbalā.
Te cāpi buddhaṃ disvāna, buddhaṃ ādiccabandhunaṃ;
Dūratova namassanti, mahantaṃ vītasāradaṃ.
‘‘Namo te purisājañña, namo te purisuttama;
Kusalena samekkhasi, amanussāpi taṃ vandanti;
Sutaṃ netaṃ abhiṇhaso, tasmā evaṃ vademase.
‘‘‘Jinaṃ vandatha gotamaṃ, jinaṃ vandāma gotamaṃ;
Vijjācaraṇasampannaṃ, buddhaṃ vandāma gotamaṃ’.
२८०. ‘‘यत्थ चोग्गच्छति सूरियो, आदिच्चो मण्डली महा।
यस्स चोग्गच्छमानस्स, दिवसोपि निरुज्झति।
यस्स चोग्गते सूरिये, ‘संवरी’ति पवुच्चति॥
‘‘रहदोपि तत्थ गम्भीरो, समुद्दो सरितोदको।
एवं तं तत्थ जानन्ति, ‘समुद्दो सरितोदको’॥
‘‘इतो ‘सा पच्छिमा दिसा’, इति नं आचिक्खती जनो।
यं दिसं अभिपालेति, महाराजा यसस्सि सो॥
‘‘नागानञ्च अधिपति, ‘विरूपक्खो’ति नामसो।
रमती नच्चगीतेहि, नागेहेव पुरक्खतो॥
‘‘पुत्तापि तस्स बहवो, एकनामाति मे सुतं।
असीति दस एको च, इन्दनामा महब्बला॥
ते चापि बुद्धं दिस्वान, बुद्धं आदिच्चबन्धुनं।
दूरतोव नमस्सन्ति, महन्तं वीतसारदं॥
‘‘नमो ते पुरिसाजञ्ञ, नमो ते पुरिसुत्तम।
कुसलेन समेक्खसि, अमनुस्सापि तं वन्दन्ति।
सुतं नेतं अभिण्हसो, तस्मा एवं वदेमसे॥
‘‘‘जिनं वन्दथ गोतमं, जिनं वन्दाम गोतमं।
विज्जाचरणसम्पन्नं, बुद्धं वन्दाम गोतमं’॥
280. ‘‘Yattha coggacchati sūriyo, ādicco maṇḍalī mahā.
Yassa coggacchamānassa, divasopi nirujjhati;
Yassa coggate sūriye, ‘saṃvarī’ti pavuccati.
‘‘Rahadopi tattha gambhīro, samuddo saritodako;
Evaṃ taṃ tattha jānanti, ‘samuddo saritodako’.
‘‘Ito ‘sā pacchimā disā’, iti naṃ ācikkhatī jano;
Yaṃ disaṃ abhipāleti, mahārājā yasassi so.
‘‘Nāgānañca adhipati, ‘virūpakkho’ti nāmaso;
Ramatī naccagītehi, nāgeheva purakkhato.
‘‘Puttāpi tassa bahavo, ekanāmāti me sutaṃ;
Asīti dasa eko ca, indanāmā mahabbalā.
Te cāpi buddhaṃ disvāna, buddhaṃ ādiccabandhunaṃ;
Dūratova namassanti, mahantaṃ vītasāradaṃ.
‘‘Namo te purisājañña, namo te purisuttama;
Kusalena samekkhasi, amanussāpi taṃ vandanti;
Sutaṃ netaṃ abhiṇhaso, tasmā evaṃ vademase.
‘‘‘Jinaṃ vandatha gotamaṃ, jinaṃ vandāma gotamaṃ;
Vijjācaraṇasampannaṃ, buddhaṃ vandāma gotamaṃ’.

२८१. ‘‘येन उत्तरकुरुव्हो [उत्तरकुरू रम्मा (सी॰ स्या॰ पी॰)], महानेरु सुदस्सनो।
मनुस्सा तत्थ जायन्ति, अममा अपरिग्गहा॥
‘‘न ते बीजं पवपन्ति, नपि नीयन्ति नङ्गला।
अकट्ठपाकिमं सालिं, परिभुञ्जन्ति मानुसा॥
‘‘अकणं अथुसं सुद्धं, सुगन्धं तण्डुलप्फलं।
तुण्डिकीरे पचित्वान, ततो भुञ्जन्ति भोजनं॥
‘‘गाविं एकखुरं कत्वा, अनुयन्ति दिसोदिसं।
पसुं एकखुरं कत्वा, अनुयन्ति दिसोदिसं॥
‘‘इत्थिं वा वाहनं [इत्थी-वाहनं (सी॰ पी॰), इत्थीं वाहनं (स्या॰)] कत्वा, अनुयन्ति दिसोदिसं।
पुरिसं वाहनं कत्वा, अनुयन्ति दिसोदिसं॥
‘‘कुमारिं वाहनं कत्वा, अनुयन्ति दिसोदिसं।
कुमारं वाहनं कत्वा, अनुयन्ति दिसोदिसं॥
‘‘ते याने अभिरुहित्वा,
सब्बा दिसा अनुपरियायन्ति [अनुपरियन्ति (स्या॰)]।
पचारा तस्स राजिनो॥
‘‘हत्थियानं अस्सयानं, दिब्बं यानं उपट्ठितं।
पासादा सिविका चेव, महाराजस्स यसस्सिनो॥
‘‘तस्स च नगरा अहु,
अन्तलिक्खे सुमापिता।
आटानाटा कुसिनाटा परकुसिनाटा,
नाटसुरिया [नाटपुरिया (सी॰ पी॰), नाटपरिया (स्या॰)] परकुसिटनाटा॥
‘‘उत्तरेन कसिवन्तो [कपिवन्तो (सी॰ स्या॰ पी)],
जनोघमपरेन च।
नवनवुतियो अम्बरअम्बरवतियो,
आळकमन्दा नाम राजधानी॥
‘‘कुवेरस्स खो पन, मारिस, महाराजस्स विसाणा नाम राजधानी।
तस्मा कुवेरो महाराजा, ‘वेस्सवणो’ति पवुच्चति॥
‘‘पच्चेसन्तो पकासेन्ति, ततोला तत्तला ततोतला।
ओजसि तेजसि ततोजसी, सूरो राजा अरिट्ठो नेमि॥
‘‘रहदोपि तत्थ धरणी नाम, यतो मेघा पवस्सन्ति।
वस्सा यतो पतायन्ति, सभापि तत्थ सालवती [भगलवती (सी॰ स्या॰ पी॰)] नाम॥
‘‘यत्थ यक्खा पयिरुपासन्ति, तत्थ निच्चफला रुक्खा।
नाना दिजगणा युता, मयूरकोञ्चाभिरुदा।
कोकिलादीहि वग्गुहि॥
‘‘जीवञ्जीवकसद्देत्थ, अथो ओट्ठवचित्तका।
कुक्कुटका [कुकुत्थका (सी॰ पी॰)] कुळीरका, वने पोक्खरसातका॥
‘‘सुकसाळिकसद्देत्थ, दण्डमाणवकानि च।
सोभति सब्बकालं सा, कुवेरनळिनी सदा॥
‘‘इतो ‘सा उत्तरा दिसा’, इति नं आचिक्खती जनो।
यं दिसं अभिपालेति, महाराजा यसस्सि सो॥
‘‘यक्खानञ्च अधिपति, ‘कुवेरो’ इति नामसो।
रमती नच्चगीतेहि, यक्खेहेव पुरक्खतो॥
‘‘पुत्तापि तस्स बहवो, एकनामाति मे सुतं।
असीति दस एको च, इन्दनामा महब्बला॥
‘‘ते चापि बुद्धं दिस्वान, बुद्धं आदिच्चबन्धुनं।
दूरतोव नमस्सन्ति, महन्तं वीतसारदं॥
‘‘नमो ते पुरिसाजञ्ञ, नमो ते पुरिसुत्तम।
कुसलेन समेक्खसि, अमनुस्सापि तं वन्दन्ति।
सुतं नेतं अभिण्हसो, तस्मा एवं वदेमसे॥
‘‘‘जिनं वन्दथ गोतमं, जिनं वन्दाम गोतमं।
विज्जाचरणसम्पन्नं, बुद्धं वन्दाम गोतम’’’न्ति॥
‘‘अयं खो सा, मारिस, आटानाटिया रक्खा भिक्खूनं भिक्खुनीनं उपासकानं उपासिकानं गुत्तिया रक्खाय अविहिंसाय फासुविहाराय।
281. ‘‘Yena uttarakuruvho [uttarakurū rammā (sī. syā. pī.)], mahāneru sudassano.
Manussā tattha jāyanti, amamā apariggahā.
‘‘Na te bījaṃ pavapanti, napi nīyanti naṅgalā;
Akaṭṭhapākimaṃ sāliṃ, paribhuñjanti mānusā.
‘‘Akaṇaṃ athusaṃ suddhaṃ, sugandhaṃ taṇḍulapphalaṃ;
Tuṇḍikīre pacitvāna, tato bhuñjanti bhojanaṃ.
‘‘Gāviṃ ekakhuraṃ katvā, anuyanti disodisaṃ;
Pasuṃ ekakhuraṃ katvā, anuyanti disodisaṃ.
‘‘Itthiṃ vā vāhanaṃ [itthī-vāhanaṃ (sī. pī.), itthīṃ vāhanaṃ (syā.)] katvā, anuyanti disodisaṃ;
Purisaṃ vāhanaṃ katvā, anuyanti disodisaṃ.
‘‘Kumāriṃ vāhanaṃ katvā, anuyanti disodisaṃ;
Kumāraṃ vāhanaṃ katvā, anuyanti disodisaṃ.
‘‘Te yāne abhiruhitvā,
Sabbā disā anupariyāyanti [anupariyanti (syā.)];
Pacārā tassa rājino.
‘‘Hatthiyānaṃ assayānaṃ, dibbaṃ yānaṃ upaṭṭhitaṃ;
Pāsādā sivikā ceva, mahārājassa yasassino.
‘‘Tassa ca nagarā ahu,
Antalikkhe sumāpitā;
Āṭānāṭā kusināṭā parakusināṭā,
Nāṭasuriyā [nāṭapuriyā (sī. pī.), nāṭapariyā (syā.)] parakusiṭanāṭā.
‘‘Uttarena kasivanto [kapivanto (sī. syā. pī)],
Janoghamaparena ca;
Navanavutiyo ambaraambaravatiyo,
Āḷakamandā nāma rājadhānī.
‘‘Kuverassa kho pana, mārisa, mahārājassa visāṇā nāma rājadhānī;
Tasmā kuvero mahārājā, ‘vessavaṇo’ti pavuccati.
‘‘Paccesanto pakāsenti, tatolā tattalā tatotalā;
Ojasi tejasi tatojasī, sūro rājā ariṭṭho nemi.
‘‘Rahadopi tattha dharaṇī nāma, yato meghā pavassanti;
Vassā yato patāyanti, sabhāpi tattha sālavatī [bhagalavatī (sī. syā. pī.)] nāma.
‘‘Yattha yakkhā payirupāsanti, tattha niccaphalā rukkhā;
Nānā dijagaṇā yutā, mayūrakoñcābhirudā;
Kokilādīhi vagguhi.
‘‘Jīvañjīvakasaddettha, atho oṭṭhavacittakā;
Kukkuṭakā [kukutthakā (sī. pī.)] kuḷīrakā, vane pokkharasātakā.
‘‘Sukasāḷikasaddettha, daṇḍamāṇavakāni ca;
Sobhati sabbakālaṃ sā, kuveranaḷinī sadā.
‘‘Ito ‘sā uttarā disā’, iti naṃ ācikkhatī jano;
Yaṃ disaṃ abhipāleti, mahārājā yasassi so.
‘‘Yakkhānañca adhipati, ‘kuvero’ iti nāmaso;
Ramatī naccagītehi, yakkheheva purakkhato.
‘‘Puttāpi tassa bahavo, ekanāmāti me sutaṃ;
Asīti dasa eko ca, indanāmā mahabbalā.
‘‘Te cāpi buddhaṃ disvāna, buddhaṃ ādiccabandhunaṃ;
Dūratova namassanti, mahantaṃ vītasāradaṃ.
‘‘Namo te purisājañña, namo te purisuttama;
Kusalena samekkhasi, amanussāpi taṃ vandanti;
Sutaṃ netaṃ abhiṇhaso, tasmā evaṃ vademase.
‘‘‘Jinaṃ vandatha gotamaṃ, jinaṃ vandāma gotamaṃ;
Vijjācaraṇasampannaṃ, buddhaṃ vandāma gotama’’’nti.
‘‘Ayaṃ kho sā, mārisa, āṭānāṭiyā rakkhā bhikkhūnaṃ bhikkhunīnaṃ upāsakānaṃ upāsikānaṃ guttiyā rakkhāya avihiṃsāya phāsuvihārāya.

२८२. ‘‘यस्स कस्सचि, मारिस, भिक्खुस्स वा भिक्खुनिया वा उपासकस्स वा उपासिकाय वा अयं आटानाटिया रक्खा सुग्गहिता भविस्सति समत्ता परियापुता [परियापुटा (क॰)]। तं चे अमनुस्सो यक्खो वा यक्खिनी वा यक्खपोतको वा यक्खपोतिका वा यक्खमहामत्तो वा यक्खपारिसज्जो वा यक्खपचारो वा, गन्धब्बो वा गन्धब्बी वा गन्धब्बपोतको वा गन्धब्बपोतिका वा गन्धब्बमहामत्तो वा गन्धब्बपारिसज्जो वा गन्धब्बपचारो वा, कुम्भण्डो वा कुम्भण्डी वा कुम्भण्डपोतको वा कुम्भण्डपोतिका वा कुम्भण्डमहामत्तो वा कुम्भण्डपारिसज्जो वा कुम्भण्डपचारो वा, नागो वा नागी वा नागपोतको वा नागपोतिका वा नागमहामत्तो वा नागपारिसज्जो वा नागपचारो वा, पदुट्ठचित्तो भिक्खुं वा भिक्खुनिं वा उपासकं वा उपासिकं वा गच्छन्तं वा अनुगच्छेय्य, ठितं वा उपतिट्ठेय्य, निसिन्नं वा उपनिसीदेय्य, निपन्नं वा उपनिपज्जेय्य। न मे सो, मारिस, अमनुस्सो लभेय्य गामेसु वा निगमेसु वा सक्कारं वा गरुकारं वा। न मे सो, मारिस, अमनुस्सो लभेय्य आळकमन्दाय नाम राजधानिया वत्थुं वा वासं वा। न मे सो, मारिस, अमनुस्सो लभेय्य यक्खानं समितिं गन्तुं। अपिस्सु नं, मारिस, अमनुस्सा अनावय्हम्पि नं करेय्युं अविवय्हं। अपिस्सु नं, मारिस, अमनुस्सा अत्ताहिपि परिपुण्णाहि परिभासाहि परिभासेय्युं। अपिस्सु नं, मारिस, अमनुस्सा रित्तंपिस्स पत्तं सीसे निक्कुज्जेय्युं। अपिस्सु नं, मारिस, अमनुस्सा सत्तधापिस्स मुद्धं फालेय्युं।
282. ‘‘Yassa kassaci, mārisa, bhikkhussa vā bhikkhuniyā vā upāsakassa vā upāsikāya vā ayaṃ āṭānāṭiyā rakkhā suggahitā bhavissati samattā pariyāputā [pariyāpuṭā (ka.)]. Taṃ ce amanusso yakkho vā yakkhinī vā yakkhapotako vā yakkhapotikā vā yakkhamahāmatto vā yakkhapārisajjo vā yakkhapacāro vā, gandhabbo vā gandhabbī vā gandhabbapotako vā gandhabbapotikā vā gandhabbamahāmatto vā gandhabbapārisajjo vā gandhabbapacāro vā, kumbhaṇḍo vā kumbhaṇḍī vā kumbhaṇḍapotako vā kumbhaṇḍapotikā vā kumbhaṇḍamahāmatto vā kumbhaṇḍapārisajjo vā kumbhaṇḍapacāro vā, nāgo vā nāgī vā nāgapotako vā nāgapotikā vā nāgamahāmatto vā nāgapārisajjo vā nāgapacāro vā, paduṭṭhacitto bhikkhuṃ vā bhikkhuniṃ vā upāsakaṃ vā upāsikaṃ vā gacchantaṃ vā anugaccheyya, ṭhitaṃ vā upatiṭṭheyya, nisinnaṃ vā upanisīdeyya, nipannaṃ vā upanipajjeyya. Na me so, mārisa, amanusso labheyya gāmesu vā nigamesu vā sakkāraṃ vā garukāraṃ vā. Na me so, mārisa, amanusso labheyya āḷakamandāya nāma rājadhāniyā vatthuṃ vā vāsaṃ vā. Na me so, mārisa, amanusso labheyya yakkhānaṃ samitiṃ gantuṃ. Apissu naṃ, mārisa, amanussā anāvayhampi naṃ kareyyuṃ avivayhaṃ. Apissu naṃ, mārisa, amanussā attāhipi paripuṇṇāhi paribhāsāhi paribhāseyyuṃ. Apissu naṃ, mārisa, amanussā rittaṃpissa pattaṃ sīse nikkujjeyyuṃ. Apissu naṃ, mārisa, amanussā sattadhāpissa muddhaṃ phāleyyuṃ.

‘‘सन्ति हि, मारिस, अमनुस्सा चण्डा रुद्धा [रुद्दा (सी॰ पी॰)] रभसा, ते नेव महाराजानं आदियन्ति, न महाराजानं पुरिसकानं आदियन्ति, न महाराजानं पुरिसकानं पुरिसकानं आदियन्ति। ते खो ते, मारिस, अमनुस्सा महाराजानं अवरुद्धा नाम वुच्चन्ति। सेय्यथापि, मारिस, रञ्ञो मागधस्स विजिते महाचोरा। ते नेव रञ्ञो मागधस्स आदियन्ति, न रञ्ञो मागधस्स पुरिसकानं आदियन्ति, न रञ्ञो मागधस्स पुरिसकानं पुरिसकानं आदियन्ति। ते खो ते, मारिस, महाचोरा रञ्ञो मागधस्स अवरुद्धा नाम वुच्चन्ति। एवमेव खो, मारिस, सन्ति अमनुस्सा चण्डा रुद्धा रभसा, ते नेव महाराजानं आदियन्ति, न महाराजानं पुरिसकानं आदियन्ति, न महाराजानं पुरिसकानं पुरिसकानं आदियन्ति। ते खो ते, मारिस, अमनुस्सा महाराजानं अवरुद्धा नाम वुच्चन्ति। यो हि कोचि, मारिस, अमनुस्सो यक्खो वा यक्खिनी वा…पे॰… गन्धब्बो वा गन्धब्बी वा … कुम्भण्डो वा कुम्भण्डी वा… नागो वा नागी वा नागपोतको वा नागपोतिका वा नागमहामत्तो वा नागपारिसज्जो वा नागपचारो वा पदुट्ठचित्तो भिक्खुं वा भिक्खुनिं वा उपासकं वा उपासिकं वा गच्छन्तं वा अनुगच्छेय्य, ठितं वा उपतिट्ठेय्य, निसिन्नं वा उपनिसीदेय्य, निपन्नं वा उपनिपज्जेय्य। इमेसं यक्खानं महायक्खानं सेनापतीनं महासेनापतीनं उज्झापेतब्बं विक्कन्दितब्बं विरवितब्बं – ‘अयं यक्खो गण्हाति, अयं यक्खो आविसति, अयं यक्खो हेठेति, अयं यक्खो विहेठेति, अयं यक्खो हिंसति, अयं यक्खो विहिंसति, अयं यक्खो न मुञ्चती’ति।
‘‘Santi hi, mārisa, amanussā caṇḍā ruddhā [ruddā (sī. pī.)] rabhasā, te neva mahārājānaṃ ādiyanti, na mahārājānaṃ purisakānaṃ ādiyanti, na mahārājānaṃ purisakānaṃ purisakānaṃ ādiyanti. Te kho te, mārisa, amanussā mahārājānaṃ avaruddhā nāma vuccanti. Seyyathāpi, mārisa, rañño māgadhassa vijite mahācorā. Te neva rañño māgadhassa ādiyanti, na rañño māgadhassa purisakānaṃ ādiyanti, na rañño māgadhassa purisakānaṃ purisakānaṃ ādiyanti. Te kho te, mārisa, mahācorā rañño māgadhassa avaruddhā nāma vuccanti. Evameva kho, mārisa, santi amanussā caṇḍā ruddhā rabhasā, te neva mahārājānaṃ ādiyanti, na mahārājānaṃ purisakānaṃ ādiyanti, na mahārājānaṃ purisakānaṃ purisakānaṃ ādiyanti. Te kho te, mārisa, amanussā mahārājānaṃ avaruddhā nāma vuccanti. Yo hi koci, mārisa, amanusso yakkho vā yakkhinī vā…pe… gandhabbo vā gandhabbī vā … kumbhaṇḍo vā kumbhaṇḍī vā… nāgo vā nāgī vā nāgapotako vā nāgapotikā vā nāgamahāmatto vā nāgapārisajjo vā nāgapacāro vā paduṭṭhacitto bhikkhuṃ vā bhikkhuniṃ vā upāsakaṃ vā upāsikaṃ vā gacchantaṃ vā anugaccheyya, ṭhitaṃ vā upatiṭṭheyya, nisinnaṃ vā upanisīdeyya, nipannaṃ vā upanipajjeyya. Imesaṃ yakkhānaṃ mahāyakkhānaṃ senāpatīnaṃ mahāsenāpatīnaṃ ujjhāpetabbaṃ vikkanditabbaṃ viravitabbaṃ – ‘ayaṃ yakkho gaṇhāti, ayaṃ yakkho āvisati, ayaṃ yakkho heṭheti, ayaṃ yakkho viheṭheti, ayaṃ yakkho hiṃsati, ayaṃ yakkho vihiṃsati, ayaṃ yakkho na muñcatī’ti.

२८३. ‘‘कतमेसं यक्खानं महायक्खानं सेनापतीनं महासेनापतीनं?
‘‘इन्दो सोमो वरुणो च, भारद्वाजो पजापति।
चन्दनो कामसेट्ठो च, किन्नुघण्डु निघण्डु च॥
‘‘पनादो ओपमञ्ञो च, देवसूतो च मातलि।
चित्तसेनो च गन्धब्बो, नळो राजा जनेसभो [जनोसभो (स्या॰)]॥
‘‘सातागिरो हेमवतो, पुण्णको करतियो गुळो।
सिवको मुचलिन्दो च, वेस्सामित्तो युगन्धरो॥
‘‘गोपालो सुप्परोधो च [सुप्पगेधो च (सी॰ स्या॰ पी॰)], हिरि नेत्ति [हिरी नेत्ती (सी॰ पी॰)] च मन्दियो।
पञ्चालचण्डो आळवको, पज्जुन्नो सुमनो सुमुखो।
दधिमुखो मणि माणिवरो [मणि मानिचरो (स्या॰ पी॰)] दीघो, अथो सेरीसको सह॥
283. ‘‘Katamesaṃ yakkhānaṃ mahāyakkhānaṃ senāpatīnaṃ mahāsenāpatīnaṃ?
‘‘Indo somo varuṇo ca, bhāradvājo pajāpati;
Candano kāmaseṭṭho ca, kinnughaṇḍu nighaṇḍu ca.
‘‘Panādo opamañño ca, devasūto ca mātali;
Cittaseno ca gandhabbo, naḷo rājā janesabho [janosabho (syā.)].
‘‘Sātāgiro hemavato, puṇṇako karatiyo guḷo;
Sivako mucalindo ca, vessāmitto yugandharo.
‘‘Gopālo supparodho ca [suppagedho ca (sī. syā. pī.)], hiri netti [hirī nettī (sī. pī.)] ca mandiyo;
Pañcālacaṇḍo āḷavako, pajjunno sumano sumukho;
Dadhimukho maṇi māṇivaro [maṇi mānicaro (syā. pī.)] dīgho, atho serīsako saha.

‘‘इमेसं यक्खानं महायक्खानं सेनापतीनं महासेनापतीनं उज्झापेतब्बं विक्कन्दितब्बं विरवितब्बं – ‘अयं यक्खो गण्हाति, अयं यक्खो आविसति, अयं यक्खो हेठेति, अयं यक्खो विहेठेति, अयं यक्खो हिंसति, अयं यक्खो विहिंसति, अयं यक्खो न मुञ्चती’ति।
‘‘Imesaṃ yakkhānaṃ mahāyakkhānaṃ senāpatīnaṃ mahāsenāpatīnaṃ ujjhāpetabbaṃ vikkanditabbaṃ viravitabbaṃ – ‘ayaṃ yakkho gaṇhāti, ayaṃ yakkho āvisati, ayaṃ yakkho heṭheti, ayaṃ yakkho viheṭheti, ayaṃ yakkho hiṃsati, ayaṃ yakkho vihiṃsati, ayaṃ yakkho na muñcatī’ti.

‘‘अयं खो सा, मारिस, आटानाटिया रक्खा भिक्खूनं भिक्खुनीनं उपासकानं उपासिकानं गुत्तिया रक्खाय अविहिंसाय फासुविहाराय। हन्द च दानि मयं, मारिस, गच्छाम बहुकिच्चा मयं बहुकरणीया’’ति। ‘‘यस्सदानि तुम्हे महाराजानो कालं मञ्ञथा’’ति।
‘‘Ayaṃ kho sā, mārisa, āṭānāṭiyā rakkhā bhikkhūnaṃ bhikkhunīnaṃ upāsakānaṃ upāsikānaṃ guttiyā rakkhāya avihiṃsāya phāsuvihārāya. Handa ca dāni mayaṃ, mārisa, gacchāma bahukiccā mayaṃ bahukaraṇīyā’’ti. ‘‘Yassadāni tumhe mahārājāno kālaṃ maññathā’’ti.





२८४. अथ खो चत्तारो महाराजा उट्ठायासना भगवन्तं अभिवादेत्वा पदक्खिणं कत्वा तत्थेवन्तरधायिंसु। तेपि खो यक्खा उट्ठायासना अप्पेकच्चे भगवन्तं अभिवादेत्वा पदक्खिणं कत्वा तत्थेवन्तरधायिंसु। अप्पेकच्चे भगवता सद्धिं सम्मोदिंसु, सम्मोदनीयं कथं सारणीयं वीतिसारेत्वा तत्थेवन्तरधायिंसु । अप्पेकच्चे येन भगवा तेनञ्जलिं पणामेत्वा तत्थेवन्तरधायिंसु। अप्पेकच्चे नामगोत्तं सावेत्वा तत्थेवन्तरधायिंसु। अप्पेकच्चे तुण्हीभूता तत्थेवन्तरधायिंसूति।
284. Atha kho cattāro mahārājā uṭṭhāyāsanā bhagavantaṃ abhivādetvā padakkhiṇaṃ katvā tatthevantaradhāyiṃsu. Tepi kho yakkhā uṭṭhāyāsanā appekacce bhagavantaṃ abhivādetvā padakkhiṇaṃ katvā tatthevantaradhāyiṃsu. Appekacce bhagavatā saddhiṃ sammodiṃsu, sammodanīyaṃ kathaṃ sāraṇīyaṃ vītisāretvā tatthevantaradhāyiṃsu . Appekacce yena bhagavā tenañjaliṃ paṇāmetvā tatthevantaradhāyiṃsu. Appekacce nāmagottaṃ sāvetvā tatthevantaradhāyiṃsu. Appekacce tuṇhībhūtā tatthevantaradhāyiṃsūti.

पठमभाणवारो निट्ठितो।
Paṭhamabhāṇavāro niṭṭhito.






दुतियभाणवारो
Dutiyabhāṇavāro

२८५. अथ खो भगवा तस्सा रत्तिया अच्चयेन भिक्खू आमन्तेसि – ‘‘इमं, भिक्खवे, रत्तिं चत्तारो महाराजा महतिया च यक्खसेनाय महतिया च गन्धब्बसेनाय महतिया च कुम्भण्डसेनाय महतिया च नागसेनाय चतुद्दिसं रक्खं ठपेत्वा चतुद्दिसं गुम्बं ठपेत्वा चतुद्दिसं ओवरणं ठपेत्वा अभिक्कन्ताय रत्तिया अभिक्कन्तवण्णा केवलकप्पं गिज्झकूटं पब्बतं ओभासेत्वा येनाहं तेनुपसङ्कमिंसु; उपसङ्कमित्वा मं अभिवादेत्वा एकमन्तं निसीदिंसु। तेपि खो, भिक्खवे, यक्खा अप्पेकच्चे मं अभिवादेत्वा एकमन्तं निसीदिंसु। अप्पेकच्चे मया सद्धिं सम्मोदिंसु, सम्मोदनीयं कथं सारणीयं वीतिसारेत्वा एकमन्तं निसीदिंसु। अप्पेकच्चे येनाहं तेनञ्जलिं पणामेत्वा एकमन्तं निसीदिंसु। अप्पेकच्चे नामगोत्तं सावेत्वा एकमन्तं निसीदिंसु। अप्पेकच्चे तुण्हीभूता एकमन्तं निसीदिंसु।
285. Atha kho bhagavā tassā rattiyā accayena bhikkhū āmantesi – ‘‘imaṃ, bhikkhave, rattiṃ cattāro mahārājā mahatiyā ca yakkhasenāya mahatiyā ca gandhabbasenāya mahatiyā ca kumbhaṇḍasenāya mahatiyā ca nāgasenāya catuddisaṃ rakkhaṃ ṭhapetvā catuddisaṃ gumbaṃ ṭhapetvā catuddisaṃ ovaraṇaṃ ṭhapetvā abhikkantāya rattiyā abhikkantavaṇṇā kevalakappaṃ gijjhakūṭaṃ pabbataṃ obhāsetvā yenāhaṃ tenupasaṅkamiṃsu; upasaṅkamitvā maṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdiṃsu. Tepi kho, bhikkhave, yakkhā appekacce maṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdiṃsu. Appekacce mayā saddhiṃ sammodiṃsu, sammodanīyaṃ kathaṃ sāraṇīyaṃ vītisāretvā ekamantaṃ nisīdiṃsu. Appekacce yenāhaṃ tenañjaliṃ paṇāmetvā ekamantaṃ nisīdiṃsu. Appekacce nāmagottaṃ sāvetvā ekamantaṃ nisīdiṃsu. Appekacce tuṇhībhūtā ekamantaṃ nisīdiṃsu.

२८६. ‘‘एकमन्तं निसिन्नो खो, भिक्खवे, वेस्सवणो महाराजा मं एतदवोच – ‘सन्ति हि, भन्ते, उळारा यक्खा भगवतो अप्पसन्ना…पे॰… सन्ति हि , भन्ते नीचा यक्खा भगवतो पसन्ना। येभुय्येन खो पन, भन्ते, यक्खा अप्पसन्नायेव भगवतो। तं किस्स हेतु? भगवा हि, भन्ते, पाणातिपाता वेरमणिया धम्मं देसेति… सुरामेरयमज्जप्पमादट्ठाना वेरमणिया धम्मं देसेति। येभुय्येन खो पन, भन्ते, यक्खा अप्पटिविरतायेव पाणातिपाता… अप्पटिविरता सुरामेरयमज्जप्पमादट्ठाना। तेसं तं होति अप्पियं अमनापं। सन्ति हि, भन्ते, भगवतो सावका अरञ्ञवनपत्थानि पन्तानि सेनासनानि पटिसेवन्ति अप्पसद्दानि अप्पनिग्घोसानि विजनवातानि मनुस्सराहस्सेय्यकानि पटिसल्लानसारुप्पानि। तत्थ सन्ति उळारा यक्खा निवासिनो, ये इमस्मिं भगवतो पावचने अप्पसन्ना, तेसं पसादाय उग्गण्हातु, भन्ते, भगवा आटानाटियं रक्खं भिक्खूनं भिक्खुनीनं उपासकानं उपासिकानं गुत्तिया रक्खाय अविहिंसाय फासुविहाराया’ति। अधिवासेसिं खो अहं, भिक्खवे, तुण्हीभावेन। अथ खो, भिक्खवे, वेस्सवणो महाराजा मे अधिवासनं विदित्वा तायं वेलायं इमं आटानाटियं रक्खं अभासि –
286. ‘‘Ekamantaṃ nisinno kho, bhikkhave, vessavaṇo mahārājā maṃ etadavoca – ‘santi hi, bhante, uḷārā yakkhā bhagavato appasannā…pe… santi hi , bhante nīcā yakkhā bhagavato pasannā. Yebhuyyena kho pana, bhante, yakkhā appasannāyeva bhagavato. Taṃ kissa hetu? Bhagavā hi, bhante, pāṇātipātā veramaṇiyā dhammaṃ deseti… surāmerayamajjappamādaṭṭhānā veramaṇiyā dhammaṃ deseti. Yebhuyyena kho pana, bhante, yakkhā appaṭiviratāyeva pāṇātipātā… appaṭiviratā surāmerayamajjappamādaṭṭhānā. Tesaṃ taṃ hoti appiyaṃ amanāpaṃ. Santi hi, bhante, bhagavato sāvakā araññavanapatthāni pantāni senāsanāni paṭisevanti appasaddāni appanigghosāni vijanavātāni manussarāhasseyyakāni paṭisallānasāruppāni. Tattha santi uḷārā yakkhā nivāsino, ye imasmiṃ bhagavato pāvacane appasannā, tesaṃ pasādāya uggaṇhātu, bhante, bhagavā āṭānāṭiyaṃ rakkhaṃ bhikkhūnaṃ bhikkhunīnaṃ upāsakānaṃ upāsikānaṃ guttiyā rakkhāya avihiṃsāya phāsuvihārāyā’ti. Adhivāsesiṃ kho ahaṃ, bhikkhave, tuṇhībhāvena. Atha kho, bhikkhave, vessavaṇo mahārājā me adhivāsanaṃ viditvā tāyaṃ velāyaṃ imaṃ āṭānāṭiyaṃ rakkhaṃ abhāsi –

२८७. ‘विपस्सिस्स च नमत्थु, चक्खुमन्तस्स सिरीमतो।

सिखिस्सपि च नमत्थु, सब्बभूतानुकम्पिनो॥

‘वेस्सभुस्स च नमत्थु, न्हातकस्स तपस्सिनो।

नमत्थु ककुसन्धस्स, मारसेनापमद्दिनो॥

‘कोणागमनस्स नमत्थु, ब्राह्मणस्स वुसीमतो।

कस्सपस्स च नमत्थु, विप्पमुत्तस्स सब्बधि॥

‘अङ्गीरसस्स नमत्थु, सक्यपुत्तस्स सिरीमतो।

यो इमं धम्मं देसेसि, सब्बदुक्खापनूदनं॥

‘ये चापि निब्बुता लोके, यथाभूतं विपस्सिसुं।

ते जना अपिसुणाथ, महन्ता वीतसारदा॥

‘हितं देवमनुस्सानं, यं नमस्सन्ति गोतमं।

विज्जाचरणसम्पन्नं, महन्तं वीतसारदं॥
287. ‘Vipassissa ca namatthu, cakkhumantassa sirīmato.
Sikhissapi ca namatthu, sabbabhūtānukampino.
‘Vessabhussa ca namatthu, nhātakassa tapassino;
Namatthu kakusandhassa, mārasenāpamaddino.
‘Koṇāgamanassa namatthu, brāhmaṇassa vusīmato;
Kassapassa ca namatthu, vippamuttassa sabbadhi.
‘Aṅgīrasassa namatthu, sakyaputtassa sirīmato;
Yo imaṃ dhammaṃ desesi, sabbadukkhāpanūdanaṃ.
‘Ye cāpi nibbutā loke, yathābhūtaṃ vipassisuṃ;
Te janā apisuṇātha, mahantā vītasāradā.
‘Hitaṃ devamanussānaṃ, yaṃ namassanti gotamaṃ;
Vijjācaraṇasampannaṃ, mahantaṃ vītasāradaṃ.

२८८. ‘यतो उग्गच्छति सूरियो, आदिच्चो मण्डली महा।
यस्स चुग्गच्छमानस्स, संवरीपि निरुज्झति।
यस्स चुग्गते सूरिये, ‘‘दिवसो’’ति पवुच्चति॥
‘रहदोपि तत्थ गम्भीरो, समुद्दो सरितोदको।
एवं तं तत्थ जानन्ति, ‘‘समुद्दो सरितोदको’’॥
‘इतो ‘‘सा पुरिमा दिसा’’, इति नं आचिक्खती जनो।
यं दिसं अभिपालेति, महाराजा यसस्सि सो॥
‘गन्धब्बानं अधिपति, ‘‘धतरट्ठो’’ति नामसो।
रमती नच्चगीतेहि, गन्धब्बेहि पुरक्खतो॥
‘पुत्तापि तस्स बहवो, एकनामाति मे सुतं।
असीति दस एको च, इन्दनामा महब्बला॥
‘ते चापि बुद्धं दिस्वान, बुद्धं आदिच्चबन्धुनं।
दूरतोव नमस्सन्ति, महन्तं वीतसारदं॥
‘नमो ते पुरिसाजञ्ञ, नमो ते पुरिसुत्तम।
कुसलेन समेक्खसि, अमनुस्सापि तं वन्दन्ति।
सुतं नेतं अभिण्हसो, तस्सा एवं वदेमसे॥
‘‘जिनं वन्दथ गोतमं, जिनं वन्दाम गोतमं।
विज्जाचरणसम्पन्नं, बुद्धं वन्दाम गोतमं’’॥
288. ‘Yato uggacchati sūriyo, ādicco maṇḍalī mahā.
Yassa cuggacchamānassa, saṃvarīpi nirujjhati;
Yassa cuggate sūriye, ‘‘divaso’’ti pavuccati.
‘Rahadopi tattha gambhīro, samuddo saritodako;
Evaṃ taṃ tattha jānanti, ‘‘samuddo saritodako’’.
‘Ito ‘‘sā purimā disā’’, iti naṃ ācikkhatī jano;
Yaṃ disaṃ abhipāleti, mahārājā yasassi so.
‘Gandhabbānaṃ adhipati, ‘‘dhataraṭṭho’’ti nāmaso;
Ramatī naccagītehi, gandhabbehi purakkhato.
‘Puttāpi tassa bahavo, ekanāmāti me sutaṃ;
Asīti dasa eko ca, indanāmā mahabbalā.
‘Te cāpi buddhaṃ disvāna, buddhaṃ ādiccabandhunaṃ;
Dūratova namassanti, mahantaṃ vītasāradaṃ.
‘Namo te purisājañña, namo te purisuttama;
Kusalena samekkhasi, amanussāpi taṃ vandanti;
Sutaṃ netaṃ abhiṇhaso, tassā evaṃ vademase.
‘‘Jinaṃ vandatha gotamaṃ, jinaṃ vandāma gotamaṃ;
Vijjācaraṇasampannaṃ, buddhaṃ vandāma gotamaṃ’’.

२८९. ‘येन पेता पवुच्चन्ति, पिसुणा पिट्ठिमंसिका।
पाणातिपातिनो लुद्दा, चोरा नेकतिका जना॥
‘इतो ‘‘सा दक्खिणा दिसा’’, इति नं आचिक्खती जनो।
यं दिसं अभिपालेति, महाराजा यसस्सि सो॥
‘कुम्भण्डानं अधिपति, ‘‘विरूळ्हो’’ इति नामसो।
रमती नच्चगीतेहि, कुम्भण्डेहि पुरक्खतो॥
‘पुत्तापि तस्स बहवो, एकनामाति मे सुतं।
असीति दस एको च, इन्दनामा महब्बला॥
‘ते चापि बुद्धं दिस्वान, बुद्धं आदिच्चबन्धुनं।
दूरतोव नमस्सन्ति, महन्तं वीतसारदं॥
‘नमो ते पुरिसाजञ्ञ, नमो ते पुरिसुत्तम।
कुसलेन समेक्खसि, अमनुस्सापि तं वन्दन्ति।
सुतं नेतं अभिण्हसो, तस्मा एवं वदेमसे॥
‘‘जिनं वन्दथ गोतमं, जिनं वन्दाम गोतमं।
विज्जाचरणसम्पन्नं, बुद्धं वन्दाम गोतमं’’॥
289. ‘Yena petā pavuccanti, pisuṇā piṭṭhimaṃsikā.
Pāṇātipātino luddā, corā nekatikā janā.
‘Ito ‘‘sā dakkhiṇā disā’’, iti naṃ ācikkhatī jano;
Yaṃ disaṃ abhipāleti, mahārājā yasassi so.
‘Kumbhaṇḍānaṃ adhipati, ‘‘virūḷho’’ iti nāmaso;
Ramatī naccagītehi, kumbhaṇḍehi purakkhato.
‘Puttāpi tassa bahavo, ekanāmāti me sutaṃ;
Asīti dasa eko ca, indanāmā mahabbalā.
‘Te cāpi buddhaṃ disvāna, buddhaṃ ādiccabandhunaṃ;
Dūratova namassanti, mahantaṃ vītasāradaṃ.
‘Namo te purisājañña, namo te purisuttama;
Kusalena samekkhasi, amanussāpi taṃ vandanti;
Sutaṃ netaṃ abhiṇhaso, tasmā evaṃ vademase.
‘‘Jinaṃ vandatha gotamaṃ, jinaṃ vandāma gotamaṃ;
Vijjācaraṇasampannaṃ, buddhaṃ vandāma gotamaṃ’’.
२९०. ‘यत्थ चोग्गच्छति सूरियो, आदिच्चो मण्डली महा।
यस्स चोग्गच्छमानस्स, दिवसोपि निरुज्झति।
यस्स चोग्गते सूरिये, ‘‘संवरी’’ति पवुच्चति॥
‘रहदोपि तत्थ गम्भीरो, समुद्दो सरितोदको।
एवं तं तत्थ जानन्ति, समुद्दो सरितोदको॥
‘इतो ‘‘सा पच्छिमा दिसा’’, इति नं आचिक्खती जनो।
यं दिसं अभिपालेति, महाराजा यसस्सि सो॥
‘नागानञ्च अधिपति, ‘‘विरूपक्खो’’ति नामसो।
रमती नच्चगीतेहि, नागेहेव पुरक्खतो॥
‘पुत्तापि तस्स बहवो, एकनामाति मे सुतं।
असीति दस एको च, इन्दनामा महब्बला॥
‘ते चापि बुद्धं दिस्वान, बुद्धं आदिच्चबन्धुनं।
दूरतोव नमस्सन्ति, महन्तं वीतसारदं॥
‘नमो ते पुरिसाजञ्ञ, नमो ते पुरिसुत्तम।
कुसलेन समेक्खसि, अमनुस्सापि तं वन्दन्ति।
सुतं नेतं अभिण्हसो, तस्मा एवं वदेमसे॥
‘‘जिनं वन्दथ गोतमं, जिनं वन्दाम गोतमं।
विज्जाचरणसम्पन्नं, बुद्धं वन्दाम गोतमं’’॥
290. ‘Yattha coggacchati sūriyo, ādicco maṇḍalī mahā.
Yassa coggacchamānassa, divasopi nirujjhati;
Yassa coggate sūriye, ‘‘saṃvarī’’ti pavuccati.
‘Rahadopi tattha gambhīro, samuddo saritodako;
Evaṃ taṃ tattha jānanti, samuddo saritodako.
‘Ito ‘‘sā pacchimā disā’’, iti naṃ ācikkhatī jano;
Yaṃ disaṃ abhipāleti, mahārājā yasassi so.
‘Nāgānañca adhipati, ‘‘virūpakkho’’ti nāmaso;
Ramatī naccagītehi, nāgeheva purakkhato.
‘Puttāpi tassa bahavo, ekanāmāti me sutaṃ;
Asīti dasa eko ca, indanāmā mahabbalā.
‘Te cāpi buddhaṃ disvāna, buddhaṃ ādiccabandhunaṃ;
Dūratova namassanti, mahantaṃ vītasāradaṃ.
‘Namo te purisājañña, namo te purisuttama;
Kusalena samekkhasi, amanussāpi taṃ vandanti;
Sutaṃ netaṃ abhiṇhaso, tasmā evaṃ vademase.
‘‘Jinaṃ vandatha gotamaṃ, jinaṃ vandāma gotamaṃ;
Vijjācaraṇasampannaṃ, buddhaṃ vandāma gotamaṃ’’.

२९१. ‘येन उत्तरकुरुव्हो, महानेरु सुदस्सनो।
मनुस्सा तत्थ जायन्ति, अममा अपरिग्गहा॥
‘न ते बीजं पवपन्ति, नापि नीयन्ति नङ्गला।
अकट्ठपाकिमं सालिं, परिभुञ्जन्ति मानुसा॥
‘अकणं अथुसं सुद्धं, सुगन्धं तण्डुलप्फलं।
तुण्डिकीरे पचित्वान, ततो भुञ्जन्ति भोजनं॥
‘गाविं एकखुरं कत्वा, अनुयन्ति दिसोदिसं।
पसुं एकखुरं कत्वा, अनुयन्ति दिसोदिसं॥
‘इत्थिं वा वाहनं कत्वा, अनुयन्ति दिसोदिसं।
पुरिसं वाहनं कत्वा, अनुयन्ति दिसोदिसं॥
‘कुमारिं वाहनं कत्वा, अनुयन्ति दिसोदिसं।
कुमारं वाहनं कत्वा, अनुयन्ति दिसोदिसं॥
‘ते याने अभिरुहित्वा,
सब्बा दिसा अनुपरियायन्ति।
पचारा तस्स राजिनो॥
‘हत्थियानं अस्सयानं,
दिब्बं यानं उपट्ठितं।
पासादा सिविका चेव,
महाराजस्स यसस्सिनो॥
‘तस्स च नगरा अहु,
अन्तलिक्खे सुमापिता।
आटानाटा कुसिनाटा परकुसिनाटा,
नाटसुरिया परकुसिटनाटा॥
‘उत्तरेन कसिवन्तो,
जनोघमपरेन च।
नवनवुतियो अम्बरअम्बरवतियो,
आळकमन्दा नाम राजधानी॥
‘कुवेरस्स खो पन, मारिस, महाराजस्स विसाणा नाम राजधानी।
तस्मा कुवेरो महाराजा, ‘‘वेस्सवणो’’ति पवुच्चति॥
‘पच्चेसन्तो पकासेन्ति, ततोला तत्तला ततोतला।
ओजसि तेजसि ततोजसी, सूरो राजा अरिट्ठो नेमि॥
‘रहदोपि तत्थ धरणी नाम, यतो मेघा पवस्सन्ति।
वस्सा यतो पतायन्ति, सभापि तत्थ सालवती नाम॥
‘यत्थ यक्खा पयिरुपासन्ति, तत्थ निच्चफला रुक्खा।
नाना दिजगणा युता, मयूरकोञ्चाभिरुदा।
कोकिलादीहि वग्गुहि॥
‘जीवञ्जीवकसद्देत्थ, अथो ओट्ठवचित्तका।
कुक्कुटका कुळीरका, वने पोक्खरसातका॥
‘सुकसाळिक सद्देत्थ, दण्डमाणवकानि च।
सोभति सब्बकालं सा, कुवेरनळिनी सदा॥
‘इतो ‘‘सा उत्तरा दिसा’’, इति नं आचिक्खती जनो।
यं दिसं अभिपालेति, महाराजा यसस्सि सो॥
‘यक्खानञ्च अधिपति, ‘‘कुवेरो’’ इति नामसो।
रमती नच्चगीतेहि, यक्खेहेव पुरक्खतो॥
‘पुत्तापि तस्स बहवो, एकनामाति मे सुतं।
असीति दस एको च, इन्दनामा महब्बला॥
‘ते चापि बुद्धं दिस्वान, बुद्धं आदिच्चबन्धुनं।
दूरतोव नमस्सन्ति, महन्तं वीतसारदं॥
‘नमो ते पुरिसाजञ्ञ, नमो ते पुरिसुत्तम।
कुसलेन समेक्खसि, अमनुस्सापि तं वन्दन्ति।
सुतं नेतं अभिण्हसो, तस्मा एवं वदेमसे॥
‘‘जिनं वन्दथ गोतमं, जिनं वन्दाम गोतमं।
विज्जाचरणसम्पन्नं, बुद्धं वन्दाम गोतम’’न्ति॥
291. ‘Yena uttarakuruvho, mahāneru sudassano.
Manussā tattha jāyanti, amamā apariggahā.
‘Na te bījaṃ pavapanti, nāpi nīyanti naṅgalā;
Akaṭṭhapākimaṃ sāliṃ, paribhuñjanti mānusā.
‘Akaṇaṃ athusaṃ suddhaṃ, sugandhaṃ taṇḍulapphalaṃ;
Tuṇḍikīre pacitvāna, tato bhuñjanti bhojanaṃ.
‘Gāviṃ ekakhuraṃ katvā, anuyanti disodisaṃ;
Pasuṃ ekakhuraṃ katvā, anuyanti disodisaṃ.
‘Itthiṃ vā vāhanaṃ katvā, anuyanti disodisaṃ;
Purisaṃ vāhanaṃ katvā, anuyanti disodisaṃ.
‘Kumāriṃ vāhanaṃ katvā, anuyanti disodisaṃ;
Kumāraṃ vāhanaṃ katvā, anuyanti disodisaṃ.
‘Te yāne abhiruhitvā,
Sabbā disā anupariyāyanti;
Pacārā tassa rājino.
‘Hatthiyānaṃ assayānaṃ,
Dibbaṃ yānaṃ upaṭṭhitaṃ;
Pāsādā sivikā ceva,
Mahārājassa yasassino.
‘Tassa ca nagarā ahu,
Antalikkhe sumāpitā;
Āṭānāṭā kusināṭā parakusināṭā,
Nāṭasuriyā parakusiṭanāṭā.
‘Uttarena kasivanto,
Janoghamaparena ca;
Navanavutiyo ambaraambaravatiyo,
Āḷakamandā nāma rājadhānī.
‘Kuverassa kho pana, mārisa, mahārājassa visāṇā nāma rājadhānī;
Tasmā kuvero mahārājā, ‘‘vessavaṇo’’ti pavuccati.
‘Paccesanto pakāsenti, tatolā tattalā tatotalā;
Ojasi tejasi tatojasī, sūro rājā ariṭṭho nemi.
‘Rahadopi tattha dharaṇī nāma, yato meghā pavassanti;
Vassā yato patāyanti, sabhāpi tattha sālavatī nāma.
‘Yattha yakkhā payirupāsanti, tattha niccaphalā rukkhā;
Nānā dijagaṇā yutā, mayūrakoñcābhirudā;
Kokilādīhi vagguhi.
‘Jīvañjīvakasaddettha, atho oṭṭhavacittakā;
Kukkuṭakā kuḷīrakā, vane pokkharasātakā.
‘Sukasāḷika saddettha, daṇḍamāṇavakāni ca;
Sobhati sabbakālaṃ sā, kuveranaḷinī sadā.
‘Ito ‘‘sā uttarā disā’’, iti naṃ ācikkhatī jano;
Yaṃ disaṃ abhipāleti, mahārājā yasassi so.
‘Yakkhānañca adhipati, ‘‘kuvero’’ iti nāmaso;
Ramatī naccagītehi, yakkheheva purakkhato.
‘Puttāpi tassa bahavo, ekanāmāti me sutaṃ;
Asīti dasa eko ca, indanāmā mahabbalā.
‘Te cāpi buddhaṃ disvāna, buddhaṃ ādiccabandhunaṃ;
Dūratova namassanti, mahantaṃ vītasāradaṃ.
‘Namo te purisājañña, namo te purisuttama;
Kusalena samekkhasi, amanussāpi taṃ vandanti;
Sutaṃ netaṃ abhiṇhaso, tasmā evaṃ vademase.
‘‘Jinaṃ vandatha gotamaṃ, jinaṃ vandāma gotamaṃ;
Vijjācaraṇasampannaṃ, buddhaṃ vandāma gotama’’nti.

२९२. ‘अयं खो सा, मारिस , आटानाटिया रक्खा भिक्खूनं भिक्खुनीनं उपासकानं उपासिकानं गुत्तिया रक्खाय अविहिंसाय फासुविहाराय। यस्स कस्सचि, मारिस, भिक्खुस्स वा भिक्खुनिया वा उपासकस्स वा उपासिकाय वा अयं आटानाटिया रक्खा सुग्गहिता भविस्सति समत्ता परियापुता तं चे अमनुस्सो यक्खो वा यक्खिनी वा…पे॰… गन्धब्बो वा गन्धब्बी वा…पे॰… कुम्भण्डो वा कुम्भण्डी वा…पे॰… नागो वा नागी वा नागपोतको वा नागपोतिका वा नागमहामत्तो वा नागपारिसज्जो वा नागपचारो वा, पदुट्ठचित्तो भिक्खुं वा भिक्खुनिं वा उपासकं वा उपासिकं वा गच्छन्तं वा अनुगच्छेय्य, ठितं वा उपतिट्ठेय्य, निसिन्नं वा उपनिसीदेय्य, निपन्नं वा उपनिपज्जेय्य। न मे सो, मारिस, अमनुस्सो लभेय्य गामेसु वा निगमेसु वा सक्कारं वा गरुकारं वा। न मे सो, मारिस, अमनुस्सो लभेय्य आळकमन्दाय नाम राजधानिया वत्थुं वा वासं वा। न मे सो, मारिस, अमनुस्सो लभेय्य यक्खानं समितिं गन्तुं। अपिस्सु नं, मारिस, अमनुस्सा अनावय्हम्पि नं करेय्युं अविवय्हं। अपिस्सु नं, मारिस, अमनुस्सा अत्ताहि परिपुण्णाहि परिभासाहि परिभासेय्युं। अपिस्सु नं, मारिस, अमनुस्सा रित्तंपिस्स पत्तं सीसे निक्कुज्जेय्युं। अपिस्सु नं, मारिस, अमनुस्सा सत्तधापिस्स मुद्धं फालेय्युं। सन्ति हि, मारिस, अमनुस्सा चण्डा रुद्धा रभसा, ते नेव महाराजानं आदियन्ति, न महाराजानं पुरिसकानं आदियन्ति, न महाराजानं पुरिसकानं पुरिसकानं आदियन्ति। ते खो ते, मारिस, अमनुस्सा महाराजानं अवरुद्धा नाम वुच्चन्ति। सेय्यथापि, मारिस, रञ्ञो मागधस्स विजिते महाचोरा। ते नेव रञ्ञो मागधस्स आदियन्ति, न रञ्ञो मागधस्स पुरिसकानं आदियन्ति, न रञ्ञो मागधस्स पुरिसकानं पुरिसकानं आदियन्ति। ते खो ते, मारिस, महाचोरा रञ्ञो मागधस्स अवरुद्धा नाम वुच्चन्ति। एवमेव खो, मारिस, सन्ति अमनुस्सा चण्डा रुद्धा रभसा, ते नेव महाराजानं आदियन्ति, न महाराजानं पुरिसकानं आदियन्ति, न महाराजानं पुरिसकानं पुरिसकानं आदियन्ति। ते खो ते, मारिस, अमनुस्सा महाराजानं अवरुद्धा नाम वुच्चन्ति। यो हि कोचि, मारिस, अमनुस्सो यक्खो वा यक्खिनी वा…पे॰… गन्धब्बो वा गन्धब्बी वा…पे॰… कुम्भण्डो वा कुम्भण्डी वा…पे॰… नागो वा नागी वा…पे॰… पदुट्ठचित्तो भिक्खुं वा भिक्खुनिं वा उपासकं वा उपासिकं वा गच्छन्तं वा उपगच्छेय्य, ठितं वा उपतिट्ठेय्य, निसिन्नं वा उपनिसीदेय्य, निपन्नं वा उपनिपज्जेय्य। इमेसं यक्खानं महायक्खानं सेनापतीनं महासेनापतीनं उज्झापेतब्बं विक्कन्दितब्बं विरवितब्बं – ‘अयं यक्खो गण्हाति, अयं यक्खो आविसति, अयं यक्खो हेठेति, अयं यक्खो विहेठेति, अयं यक्खो हिंसति, अयं यक्खो विहिंसति, अयं यक्खो न मुञ्चती’ति।
292. ‘Ayaṃ kho sā, mārisa , āṭānāṭiyā rakkhā bhikkhūnaṃ bhikkhunīnaṃ upāsakānaṃ upāsikānaṃ guttiyā rakkhāya avihiṃsāya phāsuvihārāya. Yassa kassaci, mārisa, bhikkhussa vā bhikkhuniyā vā upāsakassa vā upāsikāya vā ayaṃ āṭānāṭiyā rakkhā suggahitā bhavissati samattā pariyāputā taṃ ce amanusso yakkho vā yakkhinī vā…pe… gandhabbo vā gandhabbī vā…pe… kumbhaṇḍo vā kumbhaṇḍī vā…pe… nāgo vā nāgī vā nāgapotako vā nāgapotikā vā nāgamahāmatto vā nāgapārisajjo vā nāgapacāro vā, paduṭṭhacitto bhikkhuṃ vā bhikkhuniṃ vā upāsakaṃ vā upāsikaṃ vā gacchantaṃ vā anugaccheyya, ṭhitaṃ vā upatiṭṭheyya, nisinnaṃ vā upanisīdeyya, nipannaṃ vā upanipajjeyya. Na me so, mārisa, amanusso labheyya gāmesu vā nigamesu vā sakkāraṃ vā garukāraṃ vā. Na me so, mārisa, amanusso labheyya āḷakamandāya nāma rājadhāniyā vatthuṃ vā vāsaṃ vā. Na me so, mārisa, amanusso labheyya yakkhānaṃ samitiṃ gantuṃ. Apissu naṃ, mārisa, amanussā anāvayhampi naṃ kareyyuṃ avivayhaṃ. Apissu naṃ, mārisa, amanussā attāhi paripuṇṇāhi paribhāsāhi paribhāseyyuṃ. Apissu naṃ, mārisa, amanussā rittaṃpissa pattaṃ sīse nikkujjeyyuṃ. Apissu naṃ, mārisa, amanussā sattadhāpissa muddhaṃ phāleyyuṃ. Santi hi, mārisa, amanussā caṇḍā ruddhā rabhasā, te neva mahārājānaṃ ādiyanti, na mahārājānaṃ purisakānaṃ ādiyanti, na mahārājānaṃ purisakānaṃ purisakānaṃ ādiyanti. Te kho te, mārisa, amanussā mahārājānaṃ avaruddhā nāma vuccanti. Seyyathāpi, mārisa, rañño māgadhassa vijite mahācorā. Te neva rañño māgadhassa ādiyanti, na rañño māgadhassa purisakānaṃ ādiyanti, na rañño māgadhassa purisakānaṃ purisakānaṃ ādiyanti. Te kho te, mārisa, mahācorā rañño māgadhassa avaruddhā nāma vuccanti. Evameva kho, mārisa, santi amanussā caṇḍā ruddhā rabhasā, te neva mahārājānaṃ ādiyanti, na mahārājānaṃ purisakānaṃ ādiyanti, na mahārājānaṃ purisakānaṃ purisakānaṃ ādiyanti. Te kho te, mārisa, amanussā mahārājānaṃ avaruddhā nāma vuccanti. Yo hi koci, mārisa, amanusso yakkho vā yakkhinī vā…pe… gandhabbo vā gandhabbī vā…pe… kumbhaṇḍo vā kumbhaṇḍī vā…pe… nāgo vā nāgī vā…pe… paduṭṭhacitto bhikkhuṃ vā bhikkhuniṃ vā upāsakaṃ vā upāsikaṃ vā gacchantaṃ vā upagaccheyya, ṭhitaṃ vā upatiṭṭheyya, nisinnaṃ vā upanisīdeyya, nipannaṃ vā upanipajjeyya. Imesaṃ yakkhānaṃ mahāyakkhānaṃ senāpatīnaṃ mahāsenāpatīnaṃ ujjhāpetabbaṃ vikkanditabbaṃ viravitabbaṃ – ‘ayaṃ yakkho gaṇhāti, ayaṃ yakkho āvisati, ayaṃ yakkho heṭheti, ayaṃ yakkho viheṭheti, ayaṃ yakkho hiṃsati, ayaṃ yakkho vihiṃsati, ayaṃ yakkho na muñcatī’ti.

२९३. ‘कतमेसं यक्खानं महायक्खानं सेनापतीनं महासेनापतीनं?
‘इन्दो सोमो वरुणो च, भारद्वाजो पजापति।
चन्दनो कामसेट्ठो च, किन्नुघण्डु निघण्डु च॥
‘पनादो ओपमञ्ञो च, देवसूतो च मातलि।
चित्तसेनो च गन्धब्बो, नळो राजा जनेसभो॥
‘सातागिरो हेवमतो, पुण्णको करतियो गुळो।
सिवको मुचलिन्दो च, वेस्सामित्तो युगन्धरो॥
‘गोपालो सुप्परोधो च, हिरि नेत्ति च मन्दियो।
पञ्चालचण्डो आळवको, पज्जुन्नो सुमनो सुमुखो।
दधिमुखो मणि माणिवरो दीघो, अथो सेरीसको सह॥
‘इमेसं यक्खानं महायक्खानं सेनापतीनं महासेनापतीनं उज्झापेतब्बं विक्कन्दितब्बं विरवितब्बं – ‘‘अयं यक्खो गण्हाति, अयं यक्खो आविसति, अयं यक्खो हेठेति, अयं यक्खो विहेठेति, अयं यक्खो हिंसति, अयं यक्खो विहिंसति, अयं यक्खो न मुञ्चती’’ति। अयं खो, मारिस, आटानाटिया रक्खा भिक्खूनं भिक्खुनीनं उपासकानं उपासिकानं गुत्तिया रक्खाय अविहिंसाय फासुविहाराय। हन्द च दानि मयं, मारिस, गच्छाम, बहुकिच्चा मयं बहुकरणीया’’’ति। ‘‘‘यस्स दानि तुम्हे महाराजानो कालं मञ्ञथा’’’ति।
293. ‘Katamesaṃ yakkhānaṃ mahāyakkhānaṃ senāpatīnaṃ mahāsenāpatīnaṃ?
‘Indo somo varuṇo ca, bhāradvājo pajāpati;
Candano kāmaseṭṭho ca, kinnughaṇḍu nighaṇḍu ca.
‘Panādo opamañño ca, devasūto ca mātali;
Cittaseno ca gandhabbo, naḷo rājā janesabho.
‘Sātāgiro hevamato, puṇṇako karatiyo guḷo;
Sivako mucalindo ca, vessāmitto yugandharo.
‘Gopālo supparodho ca, hiri netti ca mandiyo;
Pañcālacaṇḍo āḷavako, pajjunno sumano sumukho;
Dadhimukho maṇi māṇivaro dīgho, atho serīsako saha.
‘Imesaṃ yakkhānaṃ mahāyakkhānaṃ senāpatīnaṃ mahāsenāpatīnaṃ ujjhāpetabbaṃ vikkanditabbaṃ viravitabbaṃ – ‘‘ayaṃ yakkho gaṇhāti, ayaṃ yakkho āvisati, ayaṃ yakkho heṭheti, ayaṃ yakkho viheṭheti, ayaṃ yakkho hiṃsati, ayaṃ yakkho vihiṃsati, ayaṃ yakkho na muñcatī’’ti. Ayaṃ kho, mārisa, āṭānāṭiyā rakkhā bhikkhūnaṃ bhikkhunīnaṃ upāsakānaṃ upāsikānaṃ guttiyā rakkhāya avihiṃsāya phāsuvihārāya. Handa ca dāni mayaṃ, mārisa, gacchāma, bahukiccā mayaṃ bahukaraṇīyā’’’ti. ‘‘‘Yassa dāni tumhe mahārājāno kālaṃ maññathā’’’ti.

२९४. ‘‘अथ खो, भिक्खवे, चत्तारो महाराजा उट्ठायासना मं अभिवादेत्वा पदक्खिणं कत्वा तत्थेवन्तरधायिंसु। तेपि खो, भिक्खवे, यक्खा उट्ठायासना अप्पेकच्चे मं अभिवादेत्वा पदक्खिणं कत्वा तत्थेवन्तरधायिंसु। अप्पेकच्चे मया सद्धिं सम्मोदिंसु, सम्मोदनीयं कथं सारणीयं वीतिसारेत्वा तत्थेवन्तरधायिंसु। अप्पेकच्चे येनाहं तेनञ्जलिं पणामेत्वा तत्थेवन्तरधायिंसु। अप्पेकच्चे नामगोत्तं सावेत्वा तत्थेवन्तरधायिंसु। अप्पेकच्चे तुण्हीभूता तत्थेवन्तरधायिंसु।
294. ‘‘Atha kho, bhikkhave, cattāro mahārājā uṭṭhāyāsanā maṃ abhivādetvā padakkhiṇaṃ katvā tatthevantaradhāyiṃsu. Tepi kho, bhikkhave, yakkhā uṭṭhāyāsanā appekacce maṃ abhivādetvā padakkhiṇaṃ katvā tatthevantaradhāyiṃsu. Appekacce mayā saddhiṃ sammodiṃsu, sammodanīyaṃ kathaṃ sāraṇīyaṃ vītisāretvā tatthevantaradhāyiṃsu. Appekacce yenāhaṃ tenañjaliṃ paṇāmetvā tatthevantaradhāyiṃsu. Appekacce nāmagottaṃ sāvetvā tatthevantaradhāyiṃsu. Appekacce tuṇhībhūtā tatthevantaradhāyiṃsu.

२९५. ‘‘उग्गण्हाथ , भिक्खवे, आटानाटियं रक्खं। परियापुणाथ, भिक्खवे, आटानाटियं रक्खं। धारेथ, भिक्खवे, आटानाटियं रक्खं। अत्थसंहिता [अत्थसंहितायं (स्या॰)], भिक्खवे, आटानाटिया रक्खा भिक्खूनं भिक्खुनीनं उपासकानं उपासिकानं गुत्तिया रक्खाय अविहिंसाय फासुविहाराया’’ति। इदमवोच भगवा। अत्तमना ते भिक्खू भगवतो भासितं अभिनन्दुन्ति।
295. ‘‘Uggaṇhātha , bhikkhave, āṭānāṭiyaṃ rakkhaṃ. Pariyāpuṇātha, bhikkhave, āṭānāṭiyaṃ rakkhaṃ. Dhāretha, bhikkhave, āṭānāṭiyaṃ rakkhaṃ. Atthasaṃhitā [atthasaṃhitāyaṃ (syā.)], bhikkhave, āṭānāṭiyā rakkhā bhikkhūnaṃ bhikkhunīnaṃ upāsakānaṃ upāsikānaṃ guttiyā rakkhāya avihiṃsāya phāsuvihārāyā’’ti. Idamavoca bhagavā. Attamanā te bhikkhū bhagavato bhāsitaṃ abhinandunti.

आटानाटियसुत्तं निट्ठितं नवमं।
Āṭānāṭiyasuttaṃ niṭṭhitaṃ navamaṃ.






Source 【經源】:
तिपिटक - सुत्तपिटक - दीघनिकाय - पाथिकवग्ग - ९. आटानाटियसुत्तं - पठमभाणवारो
Tipiṭaka - Suttapiṭaka - Dīghanikāya - Pāthikavagga - 9. Āṭānāṭiyasuttaṃ - Paṭhamabhāṇavāro

Bahasa Indonesia, klik disini.
English Translation please click here.
For the Paritta, please click here.